Yazarlar-Konular

TARKAN   AVZALAG

ÇENET TARKAN  AVZALAK

( Farabi )

İbrahim Çenet

Farabi, asıl olarak nerelidir, geçek adı nedir, yaşadığı yıllar, kimlik, ve görüşleri :

​Farabi Türkistan’ın Cend ( Çenet ) bölgesi- devleti nin Karaçuk kentindendir.( harita – 1  ) Bu kentte doğmuştur ve oralıdır. Araplar bu Karaçuk ‘a  Farab diyorlar., kendisine de  Farabi diyorlar , 870-950 yılları arasında yaşamış ünlü Türk düşünürü ve bilim adamıdır. Buhara, Bağdat, Şam, Kahire, Harran ve Halep gibi zamanın önemli ilim merkezlerini dolaşmıştır. Felsefe, matematik, mantık, siyaset bilimi ve musiki alanında eserler yazmıştır. İslam ve Türk dünyasında felsefe alanında Muallim-i Evvel (İlk Öğretmen) olarak hitap edilen Aristo ile kıyaslanmakta ve ve Muallim-i Sani (İkinci Öğretmen) olarak anılmaktadır

  Farabi , ortaçağda, İbni Sina, İbni Rüşr,  İbni Haldun gibi  bilim insanlarıyla birlikte ( mutalize ) yani idealist olmakla birlikte  aklı ön plana çıkaran bilim insanlarındandır. Osmanlılara  ilk birkaç yüzyıl  bu gibi bilim insanlarının düşünceleri  etken olmuş daha sonra  düşünmeyi yasaklayan Gazali gibi  lerin düşünceleri  egemen olmuştur ve toplum – kavimler gerilemiştir.

 Karaçuk,  Kaşgarlı Mahmut un Divân-ı Lügati’t-Türk‘te; “قراجق Karaçuk” “Fârap şehrinin adı.”[1] ve “Oğuz şehirlerinden birinin adıdır.”

 Üstte söylediğimiz bir tümceyi  açacak olursak  Cend, Cent, Çenet ‘ler  Aral gölü çevresinde yaşayan Türk kavimlerinden bir tanesidir. M. S. 1. Yy dan itibaren aynı bölgede yaşamışlardır. Çenet lerin bir kısmı   Kıpçak boylarıyla Hazar  Denizi, Karadeniz kuzeyinden Balkanlara ve Avrupaya  gitmişlerdir. Çend ler  Oğuzların son iki  yabgu ( hakan ) lığını yapmışlardır. Çentler Harzemşahlar devletinin bir dönem Kaanlığını yapmışlardır. Göktür Devletinin kurucu hakanı Bumin Han  ın anası Çenet lerdendir ve çocukluğu Çend  bölgesinde geçmiştir. Bu yüzden Çend  devleti ve halkı Göktürk kağanlığının kurulmasında önemli  görevler almıştır. Ve gene Çenetler Asyanın çok yerine hatta Hindistana, İran, Ortadünya  ülkelerine Irak, Suriye ve Türkiye ye gelmişlerdir. ….Çentler ve özellikle Çend  devletinin Karaçuk bölgesi  oldukça ünlü bilim insanı yetiştirmekle ünlüdür.

Bütün bunları şunun için anlattık. Farabi  de sözünü ettiğimiz  Çent  devletinden ve özellikle  Karaçuk bölgesindendir.

Şimdi  ister şekilciliktir densede  Farabinin asıl adına gelelim.Önemli tarihçi  El Mesudi; Çend  kavmi Karaçuk  bölgesinden olan bu  ünlü bilim adamına Farabi  diyor. Çünkü üstte söylediğimiz gibi  Araplar Karaçuk ‘a Farab diyorlar. Ancak ;  

Tam adı tüm kaynaklarda, özellikle de en eski ve güvenilir olanlardan biri olan El-Mesûdî‘nin kabul ettiği gibi Ebu Nasr Muhammed bin Muhammed el-Farabi’dir. Ancak Farabi’ye ait bazı el yazmalarında Ebu Nasr Muhammed bin Muhammed el-Tarkanî olarak da geçer. Buradaki Tarkan ailevi kökeni ya da bir unvanı belirtmekte kullanılıyor olmalı.. Farabi’nin yaşadığı dönemde ve hemen sonrasında büyükbabasının adına ilişkin bir şey görünmemesine karşın, sonraki dönem metinlerinde  Farabi’nin soyağacına ilişkin yeni bir isim belirir: Avzalağ.[1] Avzalağ, İbn Ebî Useybia‘ya göre Farabi’nin dedesinin adıyken, İbn Hallikân dedesinin babası olduğunu ileri sürer. Bu iki yazar aynı dönemlerde yaşamış olmalarına karşın Avzalağ ismini ilk kullanan İbn Ebî Useybia’dır, İbn Hallikân ise nasıl telaffuz edildiğini yazmıştır.[1] Modern Türk yazarlar ve bazı başka kaynaklar ise yeterli bir açıklama yapmaksızın ismin Avzalağ şeklinde değil Uyluğ şeklinde telaffuz edilmesi gerektiğini yazarlar.[1]

Farabi kendisi  adının TARKAN  olduğunu söylüyor.  Sonra ki kaynaklar  Farabi nin dedesinin adı  AVZALAG tır. Yada  babasını  dedesi adı  Avzalag tır. ( (  Bizce  bu  Avzalag özü  AVCI  yada   Avluk tur. Sonra bazı Türk yazarlar ve başka yazarlar  ise  bu sözün Uyluk şeklinde teleffuz ederler.  NOT  Bizce  UYLUK değil. Çünkü Arapçada  uyluk ve avlag  ın yazılışı aynıdır. Tıpkı Arapçada  Göktürk ile  Köktürk yazılışı aynı olduğu gibi. Gök dil ve kök dil  inde yazılışı aynı olduğu gibi.   Oysa  (  za ) eki  sözün özünün  uyluk değil  Avza –  Avcı –Avzalag  olduğudur.

* * Biz Farabiye  önce  kendi  el yazmasında  dediği gibi. Tarkan denmesinden yanayız.  Dede soy adları  Avzalag  yani Avcı dır. Yada  avlık  tır.

Yada  Farabi  , yaşadığı dönemde – kırk yıl –Çenet Türk  devleti Karaçuk bölgesinden olduğuna göre  illa  bir isim verilecekse  Karaçuklu  demek gerek.  Bir  Çenet  li olan Farabi   zamanında  önemli insanlar genellikle  Çenet soyadını aldığına göre.  KARAÇUKLU ÇENET  denmesi  gerek.   Araplar  Çenet  bölgesi ve onun Karaçuk dağlık bölgesine  Farab diyorlar.  Oysa kendisi  adının Tarkan olduğunu söylüyor, el yazması  yazıyor.

FARABİ :  Turan Avzalag —Karaçuk Çenet.  Farap  kentinin bugün ki adı  OTRAR  dır. —-  İbn-i Hallikân’a göre yaşadığı sürece giydiği Türk kıyafetlerini hiç değiştirmemiştir. Kırk yaşlarında kendi bölgesinden çıkıp  Ortadün ya ülkelerine ve Türkiye ye gelmiştir.

——  Farab  yazar yetiştirmek açısından oldukça bereketliydi. Örneğin Sahâh-ül-Cevheri adlı Arapça sözlüğün yazarı İsmail bin Hammâd-il-Cevher’î (ö. 1003) ve Dîvân-ül-edeb yazarı Ebû İbrahim İshak bin İbrahim-il-Farabi (ö. 961) de bu şehirden çıkmıştır. Farabi İslam ülkelerinin merkezi Bağdat’tan uzak fakat düşünce hareketleri bakımından çok canlı ve verimli bir bölgede yetişmiştir.

Hindistan ve İran gibi ülkelerde  ki  Çened li bilim insanlarıda  isimlerinin başına Cent ekliyorlardı.   ÇENET TARKAN AVZALAG.gibi.

Prof. Dr.  Abdulkerim Özaydınlı : ( Çenet ‘ler hakkında  bilimsel tezler yazan bilim insanı ) :

ÇENET  ülkesinde   yetişen bilim insanları genellikle  Çenet  adını  soy ad gibi kavim adı gibi kullanıyor.

Cend’de yetişen meşhur bilginler arasında, Zemahşerî’nin talebesi kadı ve şair Ya‘kūb b. Şîrîn el-Cendî, Ebû Nasr Ahmed b. Fazl b. Mûsâ el-Cendî ve Nefḥatü’r-rûḥ ve tuḥfetü’l-fütûḥ müellifi Müeyyidüddin el-Cendî zikredilebilir. Ayrıca yöre halkının çok sevdiği, Şeyh Baba diye meşhur Kemâleddîn-i Hârizmî de 1273’te Cend’de ölmüş ve burada defnedilmiştir.

Cend, Çent, Çenet ler bu günde  çoğu ülkede yaşamaktadırlar. İranda Canat, Irakta Çent, Suriye de Halep kent merkezi ve ilçelerinde  on binlerce Çenet soy adlarıyla yaşamaktadırlar. Ayrıca  Amanos Dağları iki tarafında çok sayıda ve Ankaranın Bala ilçesinde ,Osmaniyede ve de özellikle Osmaniye  nin Amanos Dağları eteklerinde Çardak köyü ve etrafında da   çok yoğun yaşamaktadırlar. Çenetler burada anlattığımız kendi tarihlerini  iyi biliyorlar. ( Bu satırların yazarıda İst. Üni. Hukuk fakültesinde okumuştur. Paris Sorbonda dil ve iletişim okumuştur. İsveçte  Ekonomi okumuştur. Şu anda da Osmaniye’ de   adı geçen Çenetler bölgesinde dil, tarih ve kültür içeren bir enstitünün sorumlu yöneticiliğini yapmaktadır. )

Sonuç olarak biz  bu ünlü bilim ve düşün insanı  na Arapların dediği gibi  Farablı, anlamında Farabi yerine , bizzat kendisinin al yazmalarıyla  yazdığı gibi   Tarkan demeyi, Aile  adı olarak ta söylendiği gibi Avzalag  demeyi yani Tarkan Avzalag olarak denmeli. Ayrıca  üstte dediğimiz gibi   Karaçuklu yani ÇENT li bilim insanlarının geleneksel isim aldıkları gibi  :

Tarkan Avzalak  ya da  Çenet Tarkan Avzalak , olarak demeliyiz onun adına.

Gene sonuç olarak , üstte söylediğimiz gibi  bugün Çenet lerin çok yoğun yaşadığı Osmaniye  – Amanos Dağları eteğinde ki Çardak kasabasına güzel bir bina olarak lise yapılmıştır. Bugün ki adı Farabi lisesidir. Biz bütün bu anlatıklarımızdan dolayı bu lisenin adının;

Tarkan Avzalak ya da Çenet Tarkan Avzalag olarak değiştirilmesini talep ediyoruz. Ayrıca en azından bu okulun öğretmen ve öğrencilerine Tarkan Avzalag ın görüşlerinin öğretilmesinden yanayız.

CEND ( ÇENET ) devleti ve başşehri haritada. M.S. 552 lerde kurulan Göktürk imparatorluğunun kurucu devletlerinden birisi, Çent devleti ve başşehri Aral ( Çenetler gölü ) sağ kıyısında ki kent.

En az sekiz yüz yıldır , Çenet ‘ lerin yoğun olarak yaşadığı Amanos Dağları ve eteklerinde ki Çardak kasabası

Adı geçen Çardak — Çenet’ ler kasabasında ki ( şimdi ki adı ) Farabi Lisesi. Orta da ki kırmızı çatılı.

İbrahim Çenet kimdir: Çardak köyü / Osmaniye de 1949 yılında doğdu. İstanbul Üniversitesinde hukuk, Paris Sorbon üniversitesinde edebiyat ve dil okudu. Politikacı , yazar . Uzun yıllar cezaevlerinde tutuldu.
Anadolu Halk Bilim Kültür Akademisi kurucularından. 2000 yılından beri devam eden Özgür film festivali ve ‘Özgür İnsan Ödülü ‘ kurucu ve yöneticilerinden. Ayrıca Yaşar Kemal anısına etkili ve anlamlı edebiyat etkinliği organize edenlerden. Belgesel filmler yapımcısı.
Yerelden Evrensele adlı ; bilim , halk bilim, tarih , arkeoloji, sosyal ve toplumsal coğrafya dergisi kurucu üyelerinden.
Evli üç çocuğu ve iki torunu vardır.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir