TELEME
Türkler; sütten, keçi sütünden pek çok gıda maddesi üretmişlerdir. Bunlardan biri de telemedir. Teleme yoğurdu. Telemeden önce yoğurt sözünün etimolojik ( söz bilimi ) açısından bir analizini yapalım. Önce yoğ sözünü alırsak : Yoğ : şenlik, toplu eylence demektir. ’urt ‘ ta baş, önde gelen demektir. Yoğurt, toplu eylencelerin başyemeği anlamında kullanılır.
Teleme, muhallebi kıvamında yumuşak, tuzsuz, yoğurda benzer bir yiyecektir. Teleme peyniride denir. Teleme kabı az kımıldadığı zaman hafifçe titrer. Bu yüzden hafif kalp çarpıntısına ; kalbim teleme yoğurdu gibi titriyor denir. Lezzetli ve besleyici özelliğe sahiptir. Eskiden çobanların dağlarda keçileri otlatırken ekmeğinin yanına katık yapmak için, çiğ sütten yaptıkları bir yiyecek…
Malzemesi basit; ılık keçi sütü, incir yaprağı veya ham incir ( kozzağı)…
Bildiğimiz kadarıyla teleme sadece keçi sütünden yapılır. Öteki sütler pişirilmeden yenmez. Sadece keçi sütü pişirilmeden yenir. Bu yüzden teleme , keçi sütünden yapılır.
Keçi sütü anne sütünden sonra en yararlı sütlerdendir. Keçi çok hareketli ve temiz bir hayvandır. Kırda ağaçların hep sürgün ve taze dallarıyla beslenir. Bu yüzden keçi sütü, hem çok yararlı,hem temiz hem mineral ve vitamin açısından önemlidir.
Teleme, yaz mevsiminde keçiden sağılan süt henüz sıcak iken, incir ağacının gövdesinden alınan beyaz süt ile çalınır (mayalandırılır).
Dağlarda her zaman incir ağacı ve yaprağını bulabilmek mümkün değildir. İnsanımız bunun da kolayını bulmuştur. Tülbent gibi ince bir bez üzerine incir sütü akıtılarak kurutulur. Bu artık hazır bir mayadır. Yada ince bir kamış tüpünün içine beş on damla incir sütü damlatılır, sonra basit bir tıpa ile kamış tüpün açık yanıda kapatılır Teleme yapılacağı zaman gereken damla süte dökülür. Dağda keçi sağılarak bu mayadan katılır ve “TELEME” olur.
Bir tas keçi sütü, birkaç damla incir sütü akıtıldıktan sonra yaprağın sapıyla karıştırılıp 10-15 dakika kadar uyumaya bırakılırsa, mayalanan keçi sütü teleme hâline gelir. Eğer incir sütünü altı yedi damla katarsanda teleme olur ancak o zaman teleme acı olur. Teleme çalınan kabı soğuk bir suda beklettiğimizde, tadı daha da güzelleşecek, lezzetli bir duruma gelecektir. Bazen eğer varsa bu teleme yoğurduna az biraz ( eğer varsa ) toz şekerde eklenir. ( pudra şekeri daha iyi olur )
“ÇOBANIN GÖNLÜ OLSA TEKEDEN TELEME ÇALAR.”
Türkmen aşiretlerinin hayvancılık geleneğine dayanan bir deyim.
İmkânsızı denemeye veya yapmaya çalışanlar hakkında veya kişinin istediği takdirde olma yacak bir işi yapabileceği anlamında söylenen deyimdir.
İşte hazırlanmış bir tas teleme.
Yerelde ki evrensel dergi araştırı gurubu.